Językowy lodołamacz na stacji przedszkole

Z początkiem 2020 r. rozpoczęliśmy realizację projektu pt. „Językowy lodołamacz – stacja przedszkole!”, dofinansowanego przez Fundację BGK w ramach konkursu grantowego „Na dobry początek”. Dzięki naszej inicjatywie placówki przedszkolne w Dębowej Łące, Książkach, Zieleniu i Wąbrzeźnie otrzymały innowacyjny sprzęt i zestawy gier do nauki logopedii i logorytmiki o wartości blisko 15 tysięcy złotych, a nauczyciele sprawujący opiekę logopedyczną wzięli udział w kursie udoskonalającym prowadzenie zajęć. Wyposażenie edukacyjne trafiło między innymi do dzieci uczęszczających do przedszkola w Książkach, gdzie funkcję logopedy pełni pani Katarzyna Brytan – nauczycielka z wieloletnim stażem pracy pedagogicznej. Zapytaliśmy ją o wrażenia z zakończonego już projektu edukacyjnego.

Jak długo uczy pani w oddziale przedszkolnym i oddziale „0” w Książkach? Istotną byłaby szacunkowa informacja ile dzieci z oddziału przedszkolnego jest objęta opieką logopedyczną? Jaka jest tendencja w porównaniu z klasą „0”?

Katarzyna Brytan (K. B): Jestem nauczycielem z 17 letnim stażem pracy pedagogicznej. Od 2006 roku pracuję w szkole w Książkach. Swoją pracę w Gminie Książki zaczęłam w Gimnazjum i pracowałam tam aż do wygaszenia szkoły. Studia logopedyczne ukończyłam w 2008 r. W Przedszkolu w Książkach jako logopeda pracuję od bieżącego roku szkolnego. Natomiast rok wcześniej prowadziłam tu zajęcia logopedyczne w ramach projektu unijnego „Rozszerzenie oferty przedszkola o dodatkowe zajęcia zwiększające szanse edukacyjne dzieci w Gminie Książki”. W roku szkolnym 2019/2020 pomocą logopedyczną w przedszkolu objętych jest 24 dzieci z czego 20 to dzieci sześcioletnie, które już od września zaczną naukę w pierwszej klasie Szkoły Podstawowej i to one były priorytetem, aby umożliwić im jak najlepszy start w szkole. Niestety z roku na rok można obserwować tendencję zwyżkową dzieci potrzebujących wsparcia logopedycznego.

Jednym z celów projektu dofinasowanego przez Fundację BGK w ramach programu „Na dobry początek” było doskonalenie warsztatu pracy nauczycieli wychowania przedszkolnego. Nasz projekt zrealizował ten cel poprzez możliwość wzięcia udziału w kursie „Logopedia w praktyce nauczycieli”, certyfikowanym przez Studium Prawa Europejskiego. Proszę podzielić się wrażeniami – które wiadomości były dla pani najciekawsze, poszerzyły bądź utrwaliły nabytą wiedzę w trakcie dotychczasowej pracy logopedy?

K. B.: Możliwość uczestnictwa w kursie „Logopedia w praktyce nauczycieli” pozwoliła mi na usystematyzowanie wiedzy, którą zdobyłam w trakcie studiów z zakresu logopedii. Kurs ten trwał 3 miesiące i składał się z 7 modułów. Było tam sporo teorii, ale jeszcze więcej rozwiązań praktycznych. Podczas kursu były poruszane takie zagadnienia jak: diagnoza, profilaktyka i terapia logopedyczna; zaburzenia komunikacji językowej; metodyka postępowania logopedycznego oraz metodyka zajęć korekcyjno-wyrównawczych; logorytmika oraz wady twarzowo-zgryzowe i ich wpływ na wady wymowy, ortodoncja. Ważną kwestią poruszaną na kursie była także współpraca z rodzicami. Najciekawsze dla mnie osobiście były zajęcia dotyczące logorytmiki, gdyż duży nacisk kładziony był na zajęcia praktyczne. Logorytmika łączy w sobie terapię logopedyczną i rytmikę, takie zestawienie umożliwia zaktywizowanie zarówno sfery słuchowej, jak i ruchowej. Metodę tę stosuje się z dziećmi mającymi zaburzenia słuchu. Zajęcia dla dzieci opierają się na wesołych piosenkach, które są łatwe do zapamiętania i wpadają w ucho. Wyraźne śpiewanie korzystnie wpływa na prawidłową wymowę głosek i dykcję, szczególnie jeśli śpiewaniu towarzyszy rytmiczny ruch. W logorytmice każde ćwiczenie ruchowe ma charakter zabawy.

W ramach projektu do oddziału przedszkolnego w Książkach zostało przekazane wyposażenie edukacyjne, jakim jest profesjonalne oprogramowanie do ćwiczeń z dziećmi - eduSensus Logopedia i eduSensus Logarytmika. Programy zawierają bogaty pakiet gotowych scenariuszy zajęć dla logopedy i ciekawych zadań, a załączone do nich mikrofony i lusterka logopedyczne są dla dzieci atrakcyjną formą nauki przez zabawę. W myśl tej zasady przedszkole otrzymało również zestaw 8 gier planszowych o tematyce logopedycznej. Jak przekazane wyposażenie wykorzystuje pani na co dzień podczas indywidualnych zajęć korekcyjnych wad wymowy oraz podczas zbiorowych zabaw logopedycznych i logarytmicznych?

K. B.: Przekazane przez LGD Ziemia Wąbrzeska oprogramowanie oraz gry planszowe bardzo uatrakcyjniły zajęcia logopedyczne. Pomagają one w doskonaleniu wymowy oraz korygowaniu wad wymowy dzieci, poprzez zabawę. Gry logopedyczne są znakomitą formą rozrywki, która łączy się z ćwiczeniami, poprzez co przestaje być nudnym dla dzieci powtarzaniem słów i zbitek wyrazowych. Nauka prawidłowej wymowy to jeden z etapów rozwoju dziecka. Planszowe gry logopedyczne, które zostały przekazane wpływają na rozwój mowy dziecka w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym, szczególnie w zakresie poprawnej wymowy głosek, poszerzania słownika oraz rozwoju słuchu. Otrzymane gry mają ciekawą fabułę, zabawnych bohaterów, a przede wszystkim przydatną treść. Dzięki nim dziecko z dysfunkcjami mimowolnie uczy się słów oraz różnego typu głosek. „Planszówki” to dobre rozwiązanie także dla rodziców. Poprzez nieduży nakład finansowy gry logopedyczne można kupić do domu i razem z dzieckiem ćwiczyć poprawną wymowę przez zabawę. Nie ukrywam, jednak że najbardziej atrakcyjny dla dzieci przedszkolnych jest otrzymany profesjonalny pakiet logopedyczny. Wyjątkowość LOGO-GIER polega na tym, że zawarte w zestawie gry są sterowane głosem i mogą mieć szerokie zastosowanie. Dzięki atrakcyjnej, multimedialnej formie dzieci bardzo chętnie uczestniczą w terapii. W ćwiczeniach wbudowany jest system wzmocnień pozytywnych, dzięki którym dzieci otrzymują jasne i budujące komunikaty, dotyczące postępów terapii. Uczestnicy podczas pracy multimedialnej mają możliwość nagrania swoich wypowiedzi i potem ich odsłuchania.

Czy właściwym jest stwierdzenie, że niekorygowane wady wymowy i percepcji słuchowej u dziecka moga mieć wpływ na trudności w czytaniu i pisaniu?

K. B.: Percepcja słuchowa jest jedną z podstawowych funkcji psychofizycznych człowieka - to zdolność do odbierania, rejestrowania i identyfikowania bodźców dźwiękowych z otoczenia. Ich prawidłowe rozpoznawanie i różnicowanie przez dziecko jest podstawą słyszenia mowy, a zatem nabywania przez nie również mowy czynnej, a także umiejętności czytania, które wymaga dźwiękowego odtwarzania słów na podstawie widzianych liter, oraz pisania. Nieprawidłowa artykulacja głoski nie oznacza, że dziecko na pewno będzie miało problemy z nauką. Wada wymowy, która wynika z wad zgryzu lub obniżonej ruchomości narządów artykulacyjnych nie ma widocznego wpływu na rozwój dziecka. Dzieci, które przejawiają problemy z mową, mogą mieć trudności w czytaniu, pisaniu i rozumieniu poleceń. Zdarza im się zmieniać kolejność liter w wyrazie, przestawiać lub gubić całe sylaby. Trudności są szczególnie widoczne w pisaniu ze słuchu, jak również w głośnym czytaniu. Źle odczytany wyraz zmienia się w słowo o innym znaczeniu. Analiza i synteza słuchowa to procesy niezbędne do nabywania umiejętności czytania i pisania. Zaburzenia mowy są jednym z wyznaczników specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, czyli trudności o charakterze dyslektycznym.

Jakich rad udzieliłaby pani rodzicom dzieci w wieku przedszkolnym, które mają problemy z właściwą wymową. Jakie ciekawe pomysły na zabawę, ćwiczenia logopedyczne w domu pani rekomenduje? Jak zachęcić dziecko do pracy nad wymową?

K. B.: Rodzice są pierwszymi wychowawcami dzieci, dysponują wiedzą w zakresie ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych. Już od pierwszego dnia życia rodzice mogą zająć się profilaktyką logopedyczną. Są to na początku bardzo proste czynności np. należy zwracać uwagę aby dziecko oddychało nosem a nie ustami. Do artykulacji wykorzystujemy te same narządy co do jedzenia, a więc wargi, język, zęby, podniebienie. Należy więc obserwować jak dziecko je - czy żuje, czy połyka całe kawałki. Przyswajanie pokarmu przez smoczek nie przygotowuje języka do artykulacji. Język leży płasko, nie pracuje, nie ćwiczy też żuchwa, dlatego należałoby jak tylko to możliwe wprowadzić pokarmy stałe o różnych konsystencjach. Również ssanie smoczka zaburza późniejszą prawidłową artykulację.
Ja w przedszkolu z dzieckiem ćwiczę raz w tygodniu, natomiast rodzice mogą ćwiczyć codziennie w domu, dobrze byłoby gdyby to było w formie zabawy, ponieważ na tym polega dzieciństwo. Jeśli dziecko nie chce ćwiczyć, niech to będą krótkie ćwiczenia, ale za to częste. Jest wiele ćwiczeń logopedycznych, które rodzice mogą wykonywać w domu z dziećmi, np. puszczanie baniek, naśladowanie odgłosów zwierząt (czyli kląskanie konika, naśladowanie sowy, krowy), żucie gumy, łapanie chrupek językiem z talerza, picie przez słomkę, robienie przez słomkę burzy w szklance wody, zlizywanie dżemu z chleba, robienie balonów z policzków, oblizywanie się jak kotek oraz wiele, wiele innych.
Ważne jest to, żeby ćwiczenia wykonywać systematycznie, w miarę możliwości codziennie. Kiedy natomiast rodzice z dziećmi ćwiczą sporadycznie albo wcale, logopeda na terapii często musi się cofnąć i zacząć jeszcze raz pracować nad określoną umiejętnością. Bardzo istotnym elementem pracy rodziców w domu są tak zwane wzmocnienia pozytywne, czyli po prostu pochwały. Niewątpliwie należy korygować dziecko, ale chwalmy za dobrze wykonane zadanie, wtedy dziecko będzie chętniej pracowało a co za tym idzie szybciej osiągnie sukces w postaci poprawnej mowy.

Jakie kanały zdalnego nauczania pani stosuje? Jakie ogólnodostępne materiały w Internecie z zakresu logopedii i logarytmiki może pani polecić?

K. B.: Zdalnie pracuję z rodzicami dzieci, które mają problemy logopedyczne. Została utworzona zamknięta grupa na Messengerze i tam przesyłam materiały do ćwiczeń w domu. Rodzice mają także możliwość nagrania swoich dzieci podczas pracy i przesłania mi efektów tej pracy na pocztę e-mail. W dzisiejszej dobie informatyzacji jest bardzo wiele stron poświęconych ćwiczeniom logopedycznym w domu. Na kanale YouTube wielu logopedów umieszcza filmiki z ćwiczeniami, które można wykonać w domu.

Na stronie https://learningapps.org/index.php?s=logopedia czy też https://wordwall.net/pl/community?localeId=1045&query=logopedia jak również https://www.mimowa.pl można z dzieckiem poćwiczyć interaktywnie.

A jeśli chcielibyśmy ćwiczyć z pominięciem komputera można znaleźć wiele fajnych ćwiczeń na: https://www.nebule.pl/logopedia-w-domu, https://www.nebule.pl/cwiczenia-logopedyczne-2

Co najbardziej lubi pani w swojej pracy?

K. B.: W swojej pracy najbardziej lubię pracę z dziećmi i czuję się w niej dobrze. Jest tak, ponieważ będąc logopedą, wykonuję swój zawód, najlepiej jak potrafię. Każdy sukces u dziecka, nawet ten najmniejszy bardzo mnie cieszy. Czasami odnosimy duży sukces a czasami mniejszy. Czasami terapia idzie nam szybciej, czasami odwrotnie. Ale każdy sukces, każde osiągnięcie dziecka to moja największa nagroda. Lubię logopedię również z racji tego, że jest nauką interdyscyplinarną, czyli taką, która łączy w sobie wiele dziedzin nauki, nie jest nudna i można ją rozpatrywać pod wieloma względami, na różnych płaszczyznach i w wielu aspektach.

Bardzo dziękujemy za rozmowę.